เซนต์จอห์นเวิร์ต St’ John Wort สมุนไพรช่วยนอนหลับ

   เซนต์จอห์นเวิร์ต St John's Wort จัดเป็นสมุนไพรที่มีการนำมาใช้ตั้งแต่สมัยโบราณ และส่วนใหญ่เป็นการใช้ภายนอกอย่างไรก็ตาม มีการค้นพบว่า สมุนไพรชนิดนี้มีฤทธิ์ในการรักษาความผิดปกติทางอารมณ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีของอาการซึมเศร้า

   ดังนั้น ในปัจจุบัน สารสกัดของ St John's Wort งได้รับการรับรองในประเทศเยอรมนี และประเทศในสหภาพยุโรปอีกหลายประเทศให้ใช้ในผู้ที่ได้รับการวินิจฉัยว่ามีอาการซึมเศร้าในระดับอ่อนถึงป่านกลาง และใน the German Commission E โดยระบุข้อบ่งใช้เป็นผลิตภัณฑ์สำหรับอาการความผิดปกติทางจิต อาการซึมเศร้า และวิตกกังวล ส่วนในประเทศสหรัฐอเมริกานั้น ร.พ. จำหน่ายเป็นผลิตภัณฑ์สมุนไพร ซึ่งจัดเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีข้อบังคับโดยสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาของสหรัฐฯ ที่ไม่เข้มงวดนัก

เพราะแพทย์สมุนไพรใช้เป็นยาแผนโบราณเพื่อช่วยทำให้อารมณ์ดี แก้ซึมเศร้าอย่างอ่อน มีฤทธิ์ช่วยแก้อาการหงุดหงิดในสตรีวัยทอง ส่งผลให้ความรู้สึกทางเพศดีขึ้น และมีฤทธิ์สงบประสาท ช่วยยับยั้งการผลิตฮอร์โมนที่ทำให้เกิดความเครียด ช่วยให้นอนหลับ สุขภาพการนอนดีขึ้น ไม่ก่ออาการข้างเคียงใดๆ

   เซนต์จอห์นเวิร์ต St’ John Wort เป็นสมุนไพรที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายทั้งในยุโรปและอเมริกา โดยเริ่มมีการใช้มาตั้งแต่โบราณเพื่อทำให้อารมณ์ดี แก้ซึมเศร้าอย่างอ่อน แก้อาการหงุดหงิดในสตรีวัยทอง มีฤทธิ์สงบประสาทและยังช่วยยับยั้งการหลั่งฮอร์โมนที่ทำให้เกิดความเครียดจึงนิยมนำมาใช้เพื่อช่วยนอนหลับและทำให้การนอนหลับมีคุณภาพมากขึ้น

  ในปัจจุบัน สารสกัดของ St’ John Wort จึงได้รับการรับรองในประเทศเยอรมนี และประเทศในสหภาพยุโรปอีกหลายประเทศให้ใช้ในผู้ที่ได้รับการวินิจฉัยว่ามีอาการซึมเศร้าในระดับอ่อนถึงปานกลาง (โดยใช้เกณฑ์การพิจารณาตาม International Classification of Diseases, 10th revision; ICD-10) ทั้งนี้ โดยมีการนำข้อกำหนดมาตรฐานของสมุนไพรนี้ บรรจุอยู่ในตำรายามาตรฐานหลายฉบับด้วยกัน ได้แก่ the European Pharmacopoeia (1999) และใน the German Commission E โดยระบุข้อบ่งใช้เป็นผลิตภัณฑ์สำหรับอาการความผิดปกติทางจิต อาการซึมเศร้า และวิตกกังวล ส่วนในประเทศสหรัฐอเมริกานั้น St’ John Wort จำหน่ายเป็นผลิตภัณฑ์สมุนไพร (herbal product) ซึ่งจัดเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีข้อบังคับโดยสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาของสหรัฐฯ (US-FDA) ที่ไม่เข้มงวดนัก

  นอกจากนี้ผลกระทบที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งของ St’ John Wort ก็คืออัตรปฏิกิริยากับยาอื่น

เนื่องจาก St’ John Wort มีฤทธิ์ในการ induce CYP3A4 กับ P-glycoprotein ซึ่งเป็นเอนไซม์หรือโปรตีนที่ทำหน้าที่ขจัดยาบางชนิดออกจากร่างกาย เมื่อรับประทานสมุนไพรชนิดนี้ร่วมกับยาหลายชนิดจะทำให้เร่งขับยาออกจากร่างกายทำให้ระดับยาในกระแสเลือกลดลงอย่างรวดเร็วจนทำให้ไม่ได้ผลในการรักษา

เซนต์จอห์นเวิร์ต ออกฤทธิ์อย่างไร

• ► ใบของเซนต์จอห์นเวิร์ต มีสารที่เรียกว่าไฮเพอริซิน ชื่งช่วยเพิ่มระดับสารสื่อประสาทในสมองบางตัว

ที่ทำให้อารมณ์ดีขึ้น เช่นซีโรโทนิน

• ► มีฤทธิ์ต้านแบคที่เรีย จึงช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกัน
• ► ช่วยยับยั้งการผลิตฮอร์โมนที่ทำให้เกิดความเครียด
• ► สามารถรักษาโรคนอนไม่หลับ, โรคแผลในกระเพาะอาหาร และอาการปวดประจำเดือนได้อีกด้วย

เซนต์จอห์นเวิร์ต ประโยชน์ในการรักษาโรค

1. 1. อาการซึมเศร้าอย่างอ่อน การศึกษาพบว่า เซนต์จอห์นเวิร์ตไม่เพียงจะมีประสิทธิภาพในการรักษา

โรคซึมเศร้าอย่างอ่อนไปจนถึงปานกลาง ยังเป็นยาแก้ชีมเศร้าที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ ไม่ก่ออาการข้างเคียงใดๆ ที่ไม่พึ่งปราถนาเหมือนยาอันตรายแผนปัจจุบันอื่นๆ

1. 2. ช่วยให้นอนหลับ สรรพคุณสงบระงับของสมุนไพรเซนต์จอห์นเวิร์ตจะช่วยบรรเทาการนอนไม่หลับ

ชนิดไม่รุนแรง

1. 3. วัยหมดประจำเดือน งานวิจัยแสดงให้เห็นว่าสมุนไพรเซนต์จอห์นเวิร์ต มีฤทธิ์ช่วยแก้อาการหงุดหงิดในสตรีวัยทอง ส่งผลให้ความรู้สึกทางเพศดีขึ้น
2. 4. โรคซึมเศร้าที่มีผลจากการเปลี่ยนฤดูกาล ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าสมุนไพรเซนต์จอห์นเวิร์ตตัวนี้ เป็นสมุนไพรที่จะลดอาการผิดปกติทางอารมณ์ที่มีผลจากการเปลี่ยนฤดูกาลได้ และระงับอาการซึมเศร้าได้ดีอีกด้วย ซึ่งยังพบว่า กลไกการออกฤทธิ์ของสารสกัดเซนต์จอห์นเวิร์ต เกิดจากผลของสารกลุ่ม phloroglucinols เป็นหลัก โดยสารกลุ่มนี้จะออกฤทธิ์ยับยั้งการนำสารสื่อประสาทกลุ่มที่เรียกว่า monoamines (MAOs; เช่น serotonin, dopanine, และ norepinephrine เป็นต้น) กลับคืนเข้าสู่เซลล์ประสาท และเนื่องจากสารสื่อประสาทกลุ่มนี้มีส่วนสำคัญต่ออาการซึมเศร้า (ผู้ป่วยที่มีอาการซึมเศร้า จะมีปริมาณของสารสื่อประสาทกลุ่มนี้ในสมองต่ำกว่าคนปกติ) ผลที่เกิดขึ้นคือ สารสื่อประสาทกลุ่ม MAO จะมาคั่งอยู่ที่นอกเซลล์ประสาทมากขึ้น ทำให้บริเวณปลายประสาทมีสภาพเหมือนกับมีสารสื่อประสาทกลุ่ม MAO ในปริมาณที่สูงขึ้น และส่งผลให้อาการซึมเศร้าของผู้ป่วยพัฒนาไปในทางที่ดี

ยาที่พบว่าได้รับผลกระทบเมื่อใช้ร่วมกับ St’ John Wort 

•  Cyclosporin
•  Warfarin
•  Digoxin
•  Theophylline
•  Other HIV protease inhibitors (saquinavir, ritonavir, nelfinavir)
•  HIV non-nucleoside reverse transcriptase inhibitors (efavirenz, nevirapine, delavirdine)
•  Anticonvulsants (phenytoin, carbamazepine, phenobarbitone)
•  Oral contraceptives (ยาคุมกำเนิด) มีผลลดการออกฤทธิ์ของยาคุม และมีรายงานการเกิดเลือดออกกะปริดกะปรอยได้

  ดังนั้นใครที่รับประทานยาเหล่านี้อยู่ควรหลีกเลี่ยงการทำสมุนไพร St’ John Wort เสริม แม้ว่าจะเป็นเพียงสมุนไพรแต่ก็สามารถตีกับยาและทำให้เกิดผลไม่พึงประสงค์ต่อการรักษาได้ทั้งนั้น ควรปรึกษาแพทย์และเภสัชกรก่อนใช้ยา สมุนไพรผลิตภัณฑ์เสริมอาหารทุกครั้ง

ข้อควรระวังในการรับประทาน

• เซนต์จอห์นเวิร์ต (St John's Wort) อาจจะทำให้ผิวหนังไวต่อแสงเพิ่มขึ้นในบางคน ไม่ควรรับประทานร่วมกับยาแก้ซึมเศร้า เว้นแต่จะอยู่ในการดูแลของแพทย์